Niveaus in conflicten
Bij conflicten spelen altijd twee belangen een rol: de inhoud van het meningsverschil en de verstandhouding met de andere partij. De strijd over de inhoud kan de verstandhouding onder druk zetten en andersom. Daarom is het bereiken van een oplossing door middel van constructief overleg op zich al lastig genoeg, ook al is het voor beide partijen helder waarover het conflict precies gaat. Nog lastiger wordt het wanneer blijkt dat het niet duidelijk is waarover het conflict nu eigenlijk gaat. Helaas, is deze verwarring over de inhoud van het conflict niet ongewoon.
Conflicten hebben namelijk de vervelende eigenschap om zich in de loop der tijd te ontwikkelen, waardoor men als het ware steeds met een ander probleem te maken heeft. Een voorbeeld uit de kindertijd moge dit verduidelijken. Aangezien kinderen nog heel expressief zijn in hun woorden en gebaren, kunnen we aan de hand van hun ruzies, bij een spelletje bijvoorbeeld, goed zien wat er precies gebeurt. Vaak begint de ellende met zoiets simpels als de vraag of iemand nu wel of geen zes heeft gegooid. "Het was geen zes' versus "Ik zag het toch zelf: het was zes!". Als de kemphanen er niet meteen uitkomen, verschuift na enig vijven en zessen het probleem zich naar de spelregels. "Bij ons moet je dan opnieuw gooien" versus "Bij ons niet en we spelen volgens onze regels". Als de stemming er echt goed in zit, gaat één van beiden, meestal de verliezer over tot de laatste noodmaatregel: "Met jou speel ik niet meer, jij speelt vals". Doorgaans gaat deze uitroep gepaard met het overhoop gooien van het speelbord en het verlaten van het strijdtoneel. Wat dit kinderachtige voorbeeld goed illustreert, is dat een conflict zich uitbreidt over verschillende communicatie-niveaus. Van een inhoudelijk conflict: "Waar zijn we het niet over eens?", ontwikkelt het zich, via een procedureel conflict: "Wat zeggen de spelregels?", tot een relationeel conflict: "Wie bepaalt de spelregels?", "Wie is hier de baas?" of zelfs "Met jou wil ik niet meer spelen!".
Het inhoudsniveau is het meest basale niveau en het relationele niveau het hoogste niveau van interactie. Het onderscheid in de drie niveaus is uitermate belangrijk omdat het onmogelijk is om problemen die op een hoger niveau spelen, op een lager niveau op te lossen. Onenigheid over de spelregels (procedureel niveau) lost men niet op door de vraag te beantwoorden of de speler nu wel of geen zes heeft gegooid (inhoudsniveau). Evenzeer geldt dat het zinloos is om over de spelregels te discussiëren (procedureel niveau) als men ervan overtuigd is dat de ander toch vals speelt (relationeel niveau).
Ga door met: onderhandelen op niveau